Το Πραξικόπημα κατά του Μακαρίου

«Η εξουσία είναι το υπέρτατο αφροδισιακό» Χένρυ Κίσινγκερ
.

Λευκωσία, Προεδρικό Μέγαρο, 15 Ιουλίου 1974, ώρα 0830 π.μ. Μονάδες τεθωρακισμένων με καταδρομείς της Κυπριακής Εθνοφρουράς, έχουν περικυκλώσει το Προεδρικό Μέγαρο και εκτελούν πυρά. Ο πρόεδρος της Κυπριακής δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, ευρίσκεται εντός του κτιρίου.  Ο Μακάριος τελικά διαφεύγει, από μία αφύλακτη πόρτα του περιβόλου, συνοδευόμενος από δύο άνδρες της φρουράς του και τον ανιψιό του. Μεταβαίνει στην Πάφο οδικώς, στην συνέχεια στις Βρετανική βάση της Δεκέλειας με ελικόπτερο και φτάνει στο Λονδίνο αεροπορικώς.
.

Η σχεδίαση και η εκτέλεση

Η τελική απόφαση  για την ανατροπή του Μακαρίου δια των όπλων, αποφασίσθηκε από την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία

της Ελλάδος, σε σύσκεψη την 2 Ιουλίου 1974. Την ουσιαστική  διακυβέρνηση της χώρας ασκούσε ο Ταξίαρχος Δ. Ιωαννίδης. Το σενάριο ανατροπής του Μακαρίου, ήταν στις προθέσεις του Ιωαννίδη από καιρό, γιατί πίστευε ότι θα καθιστούσε  την Κύπρο δορυφόρο της ΕΣΣΔ.  Οι όποιες αμφιβολίες του διαλύθηκαν, με την από 2 Ιουλίου 74, επιστολή του Μακαρίου προς τον Πρόεδρο της Ελλάδος στρατηγό Φαίδωνα Γκυζίκη, με την οποία ζητούσε την ανάκληση 650 Ελλήνων Αξιωματικών που υπηρετούσαν στην Κυπριακή Εθνοφρουρά. Την ευθύνη εκτελέσεως του πραξικοπήματος ανέλαβαν, ο Ταξίαρχος Γεωργίτσης Μ. του Επιτελείου της Εθνικής Φρουράς και ο Συνταγματάρχης  Κομπόκης Κ. της Διοικήσεως των Καταδρομών. Από τους πραξικοπηματίες επελέγη να αναλάβει τα καθήκοντα του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας ο Νικόλαος Σαμψών, ανεξάρτητος βουλευτής, εκδότης εφημερίδος, δημοσιογράφος και αρχηγός ένοπλης παραστρατιωτικής ομάδος, για την οποία είχε λάβει έγκριση από τον Μακάριο.  Τον όρκισε ο καθαιρεθείς μητροπολίτης Πάφου Γεννάδιος. Οι αδικοχαμένοι νεκροί του πραξικοπήματος ανήλθαν σε 82 και από τις δύο πλευρές, εκ των οποίων 5 εξ Ελλάδος. 

.

Η αντίδραση του Μακαρίου

Ο Μακάριος την 19 Ιουλίου 1974 μίλησε από το βήμα του ΟΗΕ. Κατά την ομιλία του επεσήμανε ότι: «Το πραξικόπημα συνιστά εισβολή ξένου κράτους στην Κύπρου, το οποίο  αφορά και τις δύο κοινότητες και κάλεσε τον ΟΗΕ να αποκαταστήσει την ανεξαρτησία της Κυπριακής δημοκρατίας». Μ’ αυτόν τον τρόπο έδωσε το νομικό πρόσχημα στην Τουρκική εισβολή που ακολούθησε μετά από λίγες ώρες. Στις 23 Ιουλίου 1974 υπό το βάρος της τουρκικής εισβολής ο Σαμψών  παρέδωσε την εξουσία στον πρόεδρο της Κυπριακής βουλής Γλαύκο Κληρίδη. Την επόμενη ημέρα ορκιζόταν πρωθυπουργός της Ελλάδος ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.

.

Αιτίες και συμπεράσματα

Την ευθύνη του πραξικοπήματος, το οποίο είχε ολέθρια αποτελέσματα για την Ελλάδα και την Κύπρο, φέρει ο Ιωαννίδης. Ποιος του έδωσε το πράσινο φως για την ανατροπή του Μακαρίου και ποιος τον διαβεβαίωσε ότι οι Τούρκοι δεν θα επέμβουν; Δύο ερωτήματα τα οποία δεν έχουν απαντηθεί ακόμα.  Ο Ιωαννίδης έγινε ο αποδιοπομπαίος τράγος, ο οποίος φορτώθηκε τα λάθη και τις παραλείψεις όλων. Η σχεδίαση πραξικοπήματος για την ανατροπή του, αποτελούσε κοινό μυστικό. Κατά την άποψη μου ο Μακάριος δεν προσπάθησε να αποφύγει μια σφοδρή μετωπική σύγκρουση, την οποία έβλεπε ότι ερχόταν. Ήταν του χαρακτήρα του να οδηγεί τις καταστάσεις στα άκρα. Πίστευε ότι τελικά δεν θα επιχειρείτο πραξικόπημα,  γιατί θα προκαλούσε την επέμβαση της Τουρκίας. Ο Ιωαννίδης από την άλλη, πίστευε ότι η Αμερική θα σταματούσε τους Τούρκους όπως έκανε και στο παρελθόν. Η λύση του Κυπριακού προϋποθέτει, γενναίες αποφάσεις και θυσίες από όλους. Πάνω από όλα όμως απαιτείται ΕΝΟΤΗΤΑ, μεταξύ Ελλήνων και Κυπρίων σε όλα τα επίπεδα. Ας μη τρέφουμε αυταπάτες, το μόνο αίμα που θα χυθεί για την υπεράσπιση της ιερής γης της Κύπρου θα είναι το Ελληνικό.

Αντγος εα Ι. Κρασσάς

f.oineas@yahoo.com