Λυγερός Νίκος - Επίκαιρα και όχι μόνον Άρθρα

Ο οικονομικός πόλεμος ως πολεμολογική έννοια

     Ο οικονομικός πόλεμος δεν είναι μόνο ένα στοιχείο της γεωπολιτικής και δεν λειτουργεί σε φάση ειρήνης. Ο πόλεμος έχει ένα χαμαιλεοντικό χαρακτήρα, όπως λέει ο Clausewitz. Κατά συνέπεια, οι διαχωρισμοί είναι τεχνητοί. Ένα κλασσικό λάθος είναι να τον εντάξουμε στο κοινωνικό πλαίσιο της ειρήνης και να τον αντιμετωπίσουμε με τις μεθόδους της διαχείρισης κρίσεων. Η αναποτελεσματικότητα αυτής της προσέγγισης φαίνεται όταν αυτός ο οικονομικός πόλεμος παίρνει διαστάσεις που δεν επιτρέπουν να μοντελοποιηθεί ως μια μάχη με τον ανάλογο τοπικό της χαρακτήρα. Μέσω της πολεμολογίας, ο οικονομικός πόλεμος παρουσιάζεται ως ένα φυσιολογικό γεγονός με όλα τα χαρακτηριστικά του πολέμου. Σε αυτό το νέο πλαίσιο, οι κώδικες αλλάζουν και όλες οι αναλύσεις γίνονται με έναν διαφορετικό τρόπο. Δεν είναι πλέον μια κατάσταση που προέρχεται από ένα φυσικό γεγονός, αλλά από μια στρατηγική κίνηση που έχει ένα στόχο και ένα κόστος, αν επιτευχθεί, και βέβαια επιπτώσεις σε άλλους τομείς. Αν εξετάσουμε την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, μόνο και μόνο σε πλαίσιο ειρήνης, έχουμε την εντύπωση ότι πρόκειται αποκλειστικά για ένα αποτέλεσμα που έχει ενδογενή αίτια. Ενώ η πραγματικότητα η πολεμολογική, ενσωματώνει φυσιολογικά το πρόβλημα του εξοπλισμού και του αμερικανικού πολέμου και όχι μόνο ανταγωνισμού. Άρα δεν είναι μόνο οι εσωτερικές τριβές που εξηγούν το γεγονός. Επιπλέον, το πολεμολογικό πλαίσιο επιτρέπει σε μια ορθολογική ανάλυση να προβλέψει την κατάσταση λόγω της όλης δομής. Και αυτή η δυνατότητα κάνει τη διαφορά. Δεν είναι πια ανάγκη να αναλύουμε το πρόβλημα ούτε ως ένα τυχαίο γεγονός, ούτε ως ένα σπάνιο. Πράγμα που σημαίνει πρακτικά ότι μπορεί να μελετηθεί στρατηγικά και όχι περιστασιακά, όπως γίνεται συνήθως. Έτσι αποφεύγουμε τη στρατηγική που προέρχεται αποκλειστικά από ένα τακτικό πλαίσιο που δεν έχει ορίζοντα παρά μόνο τη μέρα, δίχως στρατηγικό βάθος. Όσον αφορά στο καθαρά επιστημονικό πλαίσιο, η πρόσβαση σε στρατηγική οδηγεί σε ορθολογικές κινήσεις, οι οποίες μπορούν να κωδικοποιηθούν με τη θεωρία παιγνίων. Είναι ήδη γνωστό, ότι με συνεισφορά του ο John Nash πήρε το Βραβείο Νόμπελ Οικονομίας το 1994. Και αυτό δεν είναι τυχαίο. Έτσι, αυτό το εργαλείο είναι χρήσιμο και μάλιστα μπορεί να γενικευτεί για να εφαρμοστεί σε μεγαλύτερες διαστάσεις μέσω της θεωρίας αγορών. Τα εργαλεία, τα μαθηματικά και τα οικονομικά υπάρχουν και μπορούν να δουλέψουν ορθά σε βάθος χρόνου. Αν επιπλέον προσθέσουμε τη θεωρία του Ramsey και τη μορφοκλασματική ανάλυση, τότε το τεχνογνωσιακό οπλοστάσιο αποκτά τρομερές δυνατότητες ανάλυσης και σύνθεσης. Με αυτόν τον τρόπο συνειδητοποιούμε ότι ο οικονομικός πόλεμος, είναι απλώς μια ειδική περίπτωση πολέμου και όχι ένα αναλλοίωτο της ειρήνης. Οι κλασσικές προσεγγίσεις είναι βέβαια πιο διπλωματικές και παρουσιάζονται ευκολότερα από τους επικοινωνιολόγους, δίχως αυτό να σημαίνει ότι προτείνονται και πραγματικές λύσεις. Είναι λογικό, αφού το πλαίσιο του προβλήματος είναι λανθασμένο εξ αρχής, αλλά αφού ικανοποιεί τη μάζα για τι να το αλλάξουμε. Ενώ η πολεμολογία αδιαφορεί για το παρουσιαστικό, διότι ασχολείται με το πρόβλημα και τη λύση.

Το ηθικό των Ελλήνων

     Το ηθικό των Ελλήνων δεν πρόκειται να σπάσει. Και δεν είναι αυτή η κρίση που θα τα καταφέρει. Οι δυσκολίες υπάρχουν, σίγουρα, αλλά συνηθισμένα τα βουνά απ’ τα χιόνια. Όσον αφορά στην αντοχή μας, η ιστορία την έχει αποδείξει. Κι αφού είμαστε οι απόγονοι των ανθρώπων του ελληνισμού, της αρχαιότητας, του βυζαντίου, της επανάστασης και της ελευθερίας, τίποτα δεν θα μας βάλει κάτω. Όσο πιο δύσκολα παρουσιάζουν όλοι τα πράγματα, τόσο μεγαλύτερη αντίσταση έχουμε. Κανένα επιχείρημα οικονομικό ή όχι δεν μπορεί να εμποδίσει τη στρατηγική μας και την εξέλιξή μας. Και τα κομματικά τερτίπια δεν εντυπωσιάζουν παρά μόνο τους μαλθακούς, και βέβαια τους ραγιάδες. Οι δικοί μας είναι από άλλη πάστα και δεν μασάνε. Για τους δικούς μας, για τους παλιούς, για τους γέρους και για τα παιδιά μας δεν πρόκειται να εγκαταλείψουμε τίποτα. Ο προορισμός μας είναι ξεκάθαρος, διότι βρισκόμαστε στη γη της θάλασσας και ανήκουμε στο λαό του χρόνου. Δεν θα παραχωρήσουμε τίποτα από το ελληνικό έδαφος παρά μόνο τάφους στους εχθρούς μας που νομίζουν ότι είναι η ευκαιρία να μας χτυπήσουν και να μας αρπάξουν τα νησιά μας. Το όραμα είναι απλό και ξεκάθαρο. Όσο πιο γρήγορα θεσπίσουμε την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και κάνουμε συμφωνίες με τα κράτη που είναι γύρω μας, τόσο πιο γρήγορα θα αναδείξουμε την πραγματική μας αξία, ως γεωπολιτική μας δύναμη. Έτσι, θα αποφύγουμε και τη μιζέρια μερικών αλλά και την ηττοπάθεια των άλλων. Δεν θέλουν να βγουν από το βούρκο, αλλά εμείς θα τους βγάλουμε κι αυτούς. Θέλουν δεν θέλουν, η πατρίδα μας έχει μια σημαντικότατη Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη μέσα στη Μεσόγειο. Κι αν το διαχειριστούμε αυτό το θέμα στρατηγικά, κανείς δεν θα μας σταθεί εμπόδιο. Γι’ αυτό το λόγο, πρέπει να αντέξουμε αυτές τις αντίξοες συνθήκες, διότι όταν μας θέλουν κάτω εμείς παραμένουμε όρθιοι. Είμαστε ξεροκέφαλοι, γιατί έχουν ζήσει πολλές μάχες οι δικοί μας και γι’ αυτό έχουμε το μέτωπο ψηλά. Τα βάσανα είναι κομμάτια ζωής για μας. Σπάνιοι είναι οι λαοί που άντεξαν τόσα δεινά και βρίσκονται ακόμα στην πατρίδα τους, δίχως να έχουν χάσει το ηθικό τους. Δεν κοιτάζουμε τις εικόνες, όπως κάνουν οι επικοινωνιολόγοι. Εμείς τις εικόνες τις προστατεύουμε εδώ και αιώνες για να μπορούν οι δικοί μας να προσεύχονται την ώρα της ανάγκης, όταν δεν είμαστε κοντά τους. Δεν έχει σημασία πώς μας βλέπουν οι άλλοι και τι λένε για μας. Ξέρουμε τι είμαστε, γνωρίζουμε την αξία μας και ο χρόνος που είναι μαζί μας το αποδεικνύει στην πράξη. Είμαστε το πεπρωμένο μας, διότι δεν περιμένουμε από τους άλλους να μας καθοδηγήσουν. Τόσα χρόνια ζούμε όχι επειδή το επέλεξαν οι άλλοι, αλλά διότι η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει. Είμαστε τα παιδιά της θάλασσας και του ουρανού γιατί μόνο αυτόν τον πλούτο έχει η γη μας. Είμαστε η ίδια μας η αξία, οι πρώτοι άνθρωποι, γιατί δεν έχουμε τίποτα άλλο. Οι δικοί μας, μας δίδαξαν το φιλότιμο και την ανθρωπιά, γιατί πίστευαν στις αξίες και όχι στις αρχές. Οι αξίες των Ελλήνων είναι διαχρονικές και γι’ αυτό έρχονται να δουν πώς μάχονται οι ήρωες. Κανείς δεν πρόκειται να μας κάνει να σκύψουμε το κεφάλι εκτός από τους νεκρούς μας και τα παιδιά μας. Γεννηθήκαμε με τις θυσίες, παθαίνουμε με την αντίσταση, για να ζήσουν οι επόμενοι δικοί μας και να προσφέρουν στους άλλους. Τίποτα δεν άλλαξε. 

Περί ευρωπαϊκών στρατηγικών Μετάφραση από τα γαλλικά Βίκυ Τσατσαμπά

      Πριν αναφερθούμε στις ευρωπαϊκές στρατηγικές, οφείλουμε να μιλήσουμε για την χρήση του πληθυντικού, όχι στο επίπεδο της λέξης στρατηγική, μέσα σε αυτόν τον τομέα δεν υπάρχει τίποτα περίεργο, αλλά περισσότερο στον προσδιορισμό του ευρωπαϊκού. Εάν περιοριζόμασταν στο χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η απλή προσθήκη της λέξης Ένωση, θα δικαιολογούσε τον τίτλο χωρίς να υπάρχει ανάγκη άλλης αιτιολόγησης. Ωστόσο δεν πρόκειται για τέτοια περίπτωση. Εάν περιοριζόμασταν στην απλή γεωγραφία, τότε θα έπρεπε να δικαιολογηθούν οι πόλεμοι και οι μάχες που θα βρίσκονταν εκτός αυτού του πλαισίου. Ωστόσο, αυτό δεν συμβαίνει. Ειδάλλως θα εντασσόμασταν αποκλειστικά στο ιστορικό πλαίσιο, τότε θα διακινδυνεύαμε να πέσουμε εύκολα μέσα στην παγίδα του αναχρονιστικού. Στην πραγματικότητα, το πλαίσιό μας είναι αυτό της ευρωπαϊκής ποικιλίας. Είναι επομένως ξεχωριστό και πολλαπλό συγχρόνως, πράγμα το οποίο μας επιτρέπει να μελετήσουμε την ευρωπαϊκότητα σε ένα πλάνο ανθρώπινο και διαχρονικό ως ένα υποσύνολο της επιτομής της Ανθρωπότητας και του Χρόνου. Κατ' αυτό τον τρόπο, είναι δυνατόν να κάνουμε μια σύνθεση των διαφορετικών αναλύσεων και να θίξουμε το σύνολο όπως ενός στρατηγικού mix που αξιοποιεί τις διαφορετικές στρατηγικές μέσα στον ίδιο στόχο. Οι ευρωπαϊκές στρατηγικές έχουν επομένως τώρα έναν σαφή ορισμό. Σχετικά με το εργαλείο στο οποίο πρόκειται να στηριχτούμε, είναι η τοποστρατηγική, ώστε να συμπληρώσει τα κενά της γεωστρατηγικής, ενώ θίγουμε με διαχρονικό τρόπο αυτήν την αφηρημένη οντότητα που αποτελεί η ευρωπαϊκή ποικιλία. Η τοποστρατηγική έχει καθοριστεί σε προηγούμενη σημείωση, επομένως δεν θα καθορίσουμε παρά την έμφαση των σχέσεων σε σχέση με τη γεωμετρία.
      Κατ' αυτό τον τρόπο, θίγουμε τις ευρωπαϊκές στρατηγικές με τρόπο εγγενή. Αυτή η προσέγγιση εξηγεί επίσης ότι αυτή η οντότητα είναι που διασχίζει σε σχέση με τους πολιτισμούς αλλά πέρα από τις κοινωνικές και τοπικές ανησυχίες. Φαίνεται, αυτή τη στιγμή, φυσικό το να κατονομάσουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια τις τροχιές μέσα σε αυτό το πλαίσιο, από την έννοια της υψηλής στρατηγικής, εφόσον αυτή είναι ικανή από τον καθορισμό της και τη δομή της, όχι μόνο να περιλάβει στρατηγικές αλλά επίσης, και αυτό είναι ακόμη πιο σημαντικό, επειδή πρόκειται για έναν ανομοιόμορφο συλλογισμό, της ικανότητάς της να πάει αντίθετα με τις τελευταίες, και αυτό, ακόμα και όταν αυτές εξαφανίζονταν στους κόλπους της.
      Αυτός ο τρόπος προσέγγισης του όλου προβλήματος είναι ακόμα πιο κατανοητός, όταν έχουμε στο μυαλό μας το νοητικό σχήμα του Grothendieck, δηλαδή τις ​​διαδοχικές γενικεύσεις των οντοτήτων ώστε να εντοπιστούν ικανές δομές για να τις αντέξουν χωρίς πριν να εκφυλιστούν. Επίσης μέσω της τοποστρατηγικής συμπεριλαμβάνουμε το σύνολο, έχοντας ένα γενικό φορμαλιστικό εργαλείο που δίνει γενικές πληροφορίες που θα ήταν απρόσιτες χωρίς αυτήν την προσέγγιση γιατί το τοπικό ακόμα και το πολλαπλό ή το άπειρο δεν μπορεί να παράσχει το ισοδύναμο. Τώρα είναι δυνατόν να τοποθετηθούν περισσότεροι παίκτες μέσα σε αυτόν τον χώρο, ώστε να καταστεί πρόδηλη η στρατηγική συμπεριφορά τους μέσα στο φορμαλισμό της θεωρίας των παιγνίων σύμφωνα με την έννοια που αναπτύχθηκε από τον Nash. Έτσι δεν ασχολούμαστε με την έννοια της συνεργασίας καθώς υπάρχει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο που υπερβαίνει τη διαφορά συνεργασία – αντίθεση σε παίγνια μη μηδενικού αθροίσματος.