Άρθρα του Λυγερού Νίκου: Αρτσάχ, Θράκη και αναλογίες - Οι βάτραχοι στην λάσπη - Το εγκυκλοπαιδικό πνεύμα

Αρτσάχ, Θράκη και αναλογίες

     Όσοι δεν ξέρουν το θέμα του Αρτσάχ δεν μπορούν ν’ αντιληφθούν ποιες αναλογίες υπάρχουν με τη Θράκη μας. Το πρόβλημα προέρχεται από μία πολύ τοπική προσέγγιση του θέματος και δεν βλέπουν τις προεκτάσεις και το μέλλον όσον αφορά στις εξελίξεις. Όταν εξετάζουμε μόνο τη Θράκη δεν είμαστε ικανοί να δούμε τη δράση του παντουρκισμού. Ενώ η εξέταση της κατάστασης του Αρτσάχ προσφέρει άλλες δυνατότητες. Το τοπικό μουσουλμανικό στοιχείο, όταν αντιμετωπίζεται τοπικά, δεν μπορεί να ξεπεράσει το επίπεδο της τακτικής. Ενώ η πραγματικότητα έχει ένα στρατηγικό χαρακτήρα. Όταν επικεντρωνόμαστε μόνο στη δράση μιας δασκάλας την οποία ερμηνεύουμε ως γραφική και δεν βλέπουμε πόσες ανάλογες περιπτώσεις υπάρχουν στο Αρτσάχ, δεν μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε την δράση που γίνεται σε όλο το πλαίσιο του παντουρκισμού. Οι αναλύσεις των αρχείων αλλά και η μελέτη των δεδομένων αναδεικνύει την ύπαρξη μίας στρατηγικής που έχει εδραιωθεί ήδη από το 1878 με το συνέδριο του Βερολίνου που έθεσε ένα τέλος στο πόλεμο μεταξύ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Επιπλέον, η επιβολή της Συνθήκης της Λωζάνης το 1923 που προσπάθησε να διαγράψει τη Συνθήκη Σεβρών του 1920, δείχνει κάποιες αναλογίες στις οποίες πρέπει να δώσουμε προσοχή για να μη μας ξαφνιάσει η αλλαγή φάσης. Αλλιώς τα πράγματα θα εισχωρήσουν φυσιολογικά σε ένα πολεμολογικό πλαίσιο. Η δράση του παντουρκισμού δεν προέρχεται μόνο από μια ενεργοποίηση του νεοοθωμανικού δόγματος, αποτελεί μια διαχρονική προσπάθεια που συμπίπτει και με τους στόχους του Κεμάλ σε συσχετισμό με τη δράση του Στάλιν. Το κομμουνιστικό καθεστώς σβήνοντας τις διαφορές όσον αφορά στη θρησκεία δεν άλλαξε την πορεία των πραγμάτων στην περιοχή του Καυκάσου αλλά και της Θράκης. Η εμμονή της Τουρκίας σε αυτά τα σημεία είναι απόλυτα χαρακτηριστική. Κι αν δεν αντισταθούμε με αποτελεσματικότητα, αυτός ο στρατηγικός σχεδιασμός θα υλοποιηθεί. Δεν είναι το θέμα του άμεσου ή του έμμεσου που πρέπει να μας απασχολήσει. Η Τουρκία έχει θέσει αυτές τις περιοχές ως πεδία μάχης, θέλουμε δεν θέλουμε. Οι Αρμένιοι στο Αρτσάχ δεν αποδέχτηκαν αυτό το σενάριο, αντιστάθηκαν και απελευθέρωσαν τη γη τους όχι μόνο από το τουρκικό ζυγό αλλά και από τις βλέψεις. Δεν περίμεναν τίποτα από κανένα, διότι δεν είχαν επιλογή. Στη Θράκη τα πράγματα είναι επιφανειακά διαφορετικά, ειδικά σε αυτούς που εθελοτυφλούν. Για τους άλλους όμως πρέπει να ενισχυθεί το πλαίσιο το ευρωπαϊκό για να υπάρχει ένα αληθινό μέτωπο που να έχει μια ισχύ και μια αποτελεσματικότητα. Δεν μιλούμε βέβαια για φράχτες τεχνητούς και ανούσιους, μιλούμε αποκλειστικά για στρατηγική δράση που βασίζεται σε τεχνικές και στρατιωτικές γνώσεις. Επιπλέον, πρέπει να υπάρχει μια πολιτική βούληση που έχει γνώσεις για διάφορα μέτωπα του παντουρκισμού, αλλιώς είναι καταδικασμένη να πέσει στην παγίδα της τακτικής, όταν δεν γνωρίζει το στρατηγικό βάθος της υπόθεσης. Οι Αρμένιοι του Αρτσάχ ζουν ελεύθεροι, επειδή το επέλεξαν και έδωσαν μάχη γι’ αυτό. 

 Οι βάτραχοι στην λάσπη

     Σε επιστολή της πρώτης Δεκεμβρίου 1818 με σφραγίδα της Φιλικής Εταιρίας απευθυνόμενη στον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη διαβάζουμε την εξής πρόταση: «Ο καιρός, φίλε, μας αναγκάζει να ζητήσουμε τα δικαιώματά μας, και διά να μη καταισχυνθώμεν από τα έθνη και μείνωμεν πάλιν ως οι βάτραχοι εις την λάσπην, δεν πρέπει ν’ αφήσωμεν να περέλθη αυτός ο χρυσούς καιρός». Ο Κολοκοτρώνης είχε μυηθεί στα μυστήρια της Φιλικής Εταιρίας από το 1817 και κατά συνέπεια είναι ένας συνειδητοποιημένος επαναστάτης ενάντια στον τουρκικό ζυγό. Επιπλέον, ο σεβασμός του προς τον Αλέξανδρο Υψηλάντη είναι ξεκάθαρος. Σε αυτό το πλαίσιο γίνεται και αυτή η ανάγνωση. Βέβαια, μετά από 100 χρόνια δεν μπορούμε να μην δούμε μερικές αναλογίες δίχως να πέσουμε στην παγίδα του αναχρονισμού. Υπήρχε το πρόβλημα. Υπήρχε όμως και η τεχνογνωσία. Υπήρχε επιπλέον η αντίσταση. Θα μπορούσαν τότε οι δικοί μας να είχαν το ηθικό τους πεσμένο, αλλά αυτό δεν είναι το χαρακτηριστικό του. Αντιθέτως, μας δείχνουν με το έργο τους και με τη δράση τους χειροπιαστά παραδείγματα ανθρώπινης επανάστασης εκεί που οι εξωτερικοί παράγοντες και οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν έδωσαν δεκάρα για την πατρίδα μας. Πρέπει, λοιπόν, να συνειδητοποιήσουμε ότι είναι θέμα βούλησης και όχι κατάστασης. Αν δεν θέλουμε να κάνουμε τίποτα είναι άλλο θέμα, αλλά τότε ας αφήσουμε τα μοιρολόγια. Αν θέλουμε όλοι μας να μείνουμε, όπως λέει ο επιστολογράφος, βάτραχοι σε λάσπη, τότε δεν είναι ανάγκη να φωνάζουμε, είναι ανούσιο και μάταιο. Αν θέλουμε να δράσουμε τότε πρέπει να κάνουμε στρατηγικές κινήσεις που μας εξασφαλίζουν την έξοδο από την τωρινή κατάσταση και προετοιμάζουν το μέλλον των δικών μας. Μια από αυτές τις κινήσεις είναι και η διεκδίκηση της ΑΟΖ. Δεν υπάρχει λόγος να μην εκμεταλλευτούμε τον ορυκτό πλούτο της θάλασσάς μας, που τόσο μας χαρακτηρίζει ακόμα και στους άλλους λαούς. Είναι το δικαίωμά μας και πρέπει να το ζητήσουμε, όπως λέει και η επιστολή. Αλλιώς είμαστε άξιοι της μοίρας μας. Υπάρχουν Έλληνες ικανοί και αποτελεσματικοί που μπορούν να δράσουν στρατηγικά. Απλώς θα ήταν καλό και οι πολιτικοί μας να τους αφήσουν να κάνουν το έργο τους και να τους ενισχύσουν τουλάχιστον σε θέματα εθνικά, τα οποία είναι εκ φύσης υπερκομματικά. Το ίδιο ισχύει και για τις γερμανικές αποζημιώσεις. Δεν πρόκειται να ξεχάσουμε τα θύματά μας, τους δικούς μας που έπεσαν νεκροί εξαιτίας του ναζιστικού καθεστώτος. Και το θέμα δεν είναι μόνο οικονομικό, αλλά αξιοπρέπειας. Είμαστε ένας λαός της θάλασσας και της μνήμης. Έχουμε ριζώσει στη χώρα του ηλίου και αγαπάμε τον τόπο μας διότι οι δικοί μας τον έχουν πονέσει εδώ και αιώνες. Κανένας δικτάτορας των Οθωμανών, των Νεό-Τουρκων, του κεμαλισμού και του ναζιστικού καθεστώτος δεν κατάφερε να μας ξεριζώσει, αυτό πρέπει να ξέρουν οι νέες γενιές. Διότι πάντα βρίσκεται μια Φιλική Εταιρεία με ανθρώπους σαν τον Κολοκοτρώνη για να μην πεθάνει η Ελλάδα.

 Το εγκυκλοπαιδικό πνεύμα (Στους Α. Δ. και Γ. Π.)

     Δεν δίνουμε σημασία στη διαφορά μεταξύ λεξικού και εγκυκλοπαίδειας. Κι όμως, η διαφορά είναι ριζική και ριζοσπαστική. Το λεξικό ακόμα και όταν το εξετάζουμε αλγοριθμικά ως ένα δένδρο ύψους δύο, τα φύλλα του εμπεριέχουν θεωρητικά όλες τις λέξεις δίχως διάκριση. Σε πρώτο επίπεδο, αυτό μπορεί να ερμηνευτεί ως ένα δημοκρατικό πλαίσιο, διότι όλες οι λέξεις έχουν την ίδια αξία. Σε δεύτερο επίπεδο, λιγότερο γλωσσολογικό, αυτό σημαίνει ότι η αξία δεν λειτουργεί ως κριτήριο, ως φίλτρο. Ενώ η εγκυκλοπαίδεια λειτουργεί μέσα σ’ ένα αξιοκρατικό πλαίσιο. Το λεξικό είναι η επιβολή της γλώσσας, ενώ η εγκυκλοπαίδεια είναι η επιλογή της σκέψης. Δεν προσπαθεί να ισοπεδώσει τα πάντα. Επιλέγει μέσω των δασκάλων την ύλη του κάθε ανθρώπου που μπορεί να μετασχηματιστεί σε μαθητή μέσω της προσπάθειάς του. Η εγκυκλοπαίδεια δεν είναι ένας κατάλογος, όπως είναι ο τηλεφωνικός. Αναδεικνύει την ουσία μέσω των εννοιών, δίχως να απορρίπτει λέξεις. Οι λέξεις είναι δημοκρατικές, ενώ οι έννοιες τους είναι αξιοκρατικές. Επιπλέον, διαχειρίζεται διαφορετικά τα λήμματα. Και ο λόγος είναι απλός. Η εγκυκλοπαίδεια δεν είναι όπως το λεξικό, το αποτέλεσμα μιας λεξικογραφικής έρευνας. Έτσι, δεν είναι μια ομάδα του ίδιου τομέα που παράγει αυτό το έργο. Οι εγκυκλοπαιδιστές ήταν πάνω από 160 άνθρωποι, οι λεγόμενοι φιλόσοφοι επί τω πλείστω, έγραψαν πάνω από 5.000 λήμματα, σε 17 τόμους κειμένου και 11 τόμους σχεδίων. Πολλά άρθρα έχουν υπογραφές και όχι άγνωστες. Τα άλλα αν δεν έχουν είναι λόγω της επιλογής των συγγραφέων να παραμείνουν ανώνυμοι μέσα σε ένα συλλογικό έργο. Αυτό σημαίνει ότι η νοοτροπία είναι διαφορετική από κάθε άλλη προηγούμενη προσπάθεια. Και τώρα βρίσκουμε την ίδια ιδέα στην εγκυκλοπαίδεια Encyclopédia Universalis, η οποία εμπεριέχει 34.400 λήμματα με την υπογραφή 7.200 ειδικών. Η όλη ιδέα είναι διαφορετική και έχει το υπόβαθρο της καρφωμένο μέσα στον Διαφωτισμό. Δεν προσπαθεί να επιβάλλει μια γλώσσα ή σκέψεις. Δίνει την δυνατότητα σε ανθρώπους να βρουν δασκάλους στην ιστορία της ανθρωπότητας. Το εγκυκλοπαιδικό πνεύμα εμπεριέχει μέσα του μια επαναστατικότητα, διότι δεν τηρεί τις κλασσικές κοινωνικές ιεραρχίες και ασχολείται με τις γνώσεις τις οποίες θεωρεί απαραίτητες για την εξέλιξη της ανθρωπότητας. Το έργο σε αυτό το πλαίσιο είναι μια ανοιχτή δομή, προσβάσιμη σε όλους τους ανθρώπους, όποια και να είναι η καταγωγή τους. Και με τον τρόπο τους ανοίγει τις πόρτες της γνώσης, διότι προσφέρει τα κλειδιά των δασκάλων σε κάθε άνθρωπο που θέλει όχι μόνο να μάθει αλλά και να μάθει πώς να μαθαίνει. Έτσι, το εγκυκλοπαιδικό πνεύμα είναι και το ίχνος μιας συλλογικής προσπάθειας που ξεπερνά τα σύνορα της κοινωνίας, η οποία αποτελεί μια γέφυρα μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος. Διότι οι συγγραφείς δεν γραφούν μόνο για το παρόν, όπως γίνεται στο λεξικό που προσπαθεί να καταγράψει κάθε νεολογισμό για να σταθεί αντάξιο της πραγματικής γλώσσας. Η εγκυκλοπαίδεια σκέφτεται αποκλειστικά σε βάθος χρόνου, διότι θέλει τα λήμματα της να αγγίξουν το μέλλον μέσω της διαχρονικότητάς τους.