Η μάχη Κιλκίς –Λαχανά (19-21 Ιουνίου 1913)

«Διατάσσω, ὅπως ἅπαντες οἵ Ἀξιωματικοί, ἐντός τῆς αὔριο ἀφαιρέσωσι τά γαλόνια ἐκ τῶν πηλικίων των».

Μπάλτσα 21-6-1913, ὥρα ἑνάτη νυκτός. Κωνσταντῖνος.

(Τα κόκκινα διακριτικά του βαθμού στα πηλίκια των Αξιωματικών, προσέλκυαν τα πυρά του εχθρού)

Η μάχη του Κιλκίς - Λαχανά ήταν η πρώτη μάχη  του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου (16 Ιουν-18 Ιουλ 1913). Οι νικήτριες δυνάμεις του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου, Ελλάς, Μαυροβούνιο, Σερβία και Βουλγαρία δεν δεσμευόντουσαν με καμία συμφωνία, όσο αφορά την διανομή των εδαφών της ηττημένης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η Βουλγαρία διαθέτουσα τον ισχυρότερο στρατό, αφού απέτυχε να καταλάβει την Κωνσταντινούπολη, έγειρε διεκδικήσεις  εις βάρος της  Σερβίας για το Μοναστήριο και εις βάρος της  Ελλάδος  για την Θεσσαλονίκη. Ειδικά για την Θεσσαλονίκη  δια διαφόρων μεθόδων κατόρθωσε να εγκαταστήσει 12 Τάγματα Πεζικού  εντός της πόλεως.  Για την αντιμετώπιση της Βουλγαρικής επιθετικότητας  η Ελλάδα και η Σερβία την 1η Μαΐου του 1913 υπέγραψαν  συνθήκη αμυντικής συμφωνίας, την οποία
ακολούθησαν δύο στρατιωτικές συμβάσεις.

Το Σχέδιο

Την 16 Ιουνίου οι Βούλγαροι επετέθησαν ταυτόχρονα στις Ελληνικές δυνάμεις (Νιγρίτα – Ελευθερούπολη) και στις Σερβικές (Γευγελή). Ο Ελληνικός στρατός δεν αιφνιδιάσθηκε, απέκρουσε την επίθεση και ετοιμάσθηκε για την κατάληψη των ισχυρά οργανωμένων αμυντικών τοποθεσιών Κιλκίς –Λαχανά. Ο Ελληνικός Στρατός επιτέθηκε με 6 Μεραρχίες Πεζικού, 4 κατά του Κιλκίς και 2 κατά του Λαχανά.  Το Ελληνικό σχέδιο επιθέσεως περιελάμβανε 3 φάσεις. Σε πρώτη φάση, κατάληψη των θέσεων των προκεχωρημένων βουλγαρικών τμημάτων,  σε δεύτερη, λήψη επαφής με την κύρια αμυντική τοποθεσία και τελευταία την εκπόρθηση των Κιλκίς και Λαχανά. Οι βουλγαρικές δυνάμεις ήταν περίπου ίσες σε αριθμό, είχαν όμως το πλεονέκτημα της αμύνης σε οργανωμένη τοποθεσία. Τα ελληνικά σχέδια είχαν συνταχθεί με μεγάλη επιμέλεια, από τον Αξιωματικό Επιχειρήσεων του Επιτελείου, Ταγματάρχη Μηχανικού Ιωάννη Μεταξά.

Η Μάχη

Μετά από τριήμερη σκληρή μάχη κάτω από αφόρητο καύσωνα, ο ελληνικός στρατός νίκησε τους Βουλγάρους και κατέλαβε όλες τις θέσεις τους. Το τίμημα της νίκης ήταν ιδιαίτερα βαρύ, το σύνολο των νεκρών και τραυματιών ανήλθε σε 8540, το οποίο αντιστοιχεί στο 10% της συνολικής δυνάμεως. Οι απώλειες των Αξιωματικών ήσαν δυσανάλογα μεγάλες, φονεύθηκαν 7 Διοικηταί Συνταγμάτων, 3 Ταγμάτων και μεγάλος αριθμός κατωτέρων Αξιωματικών. Οι απώλειες του εχθρού ήσαν μεγαλύτερες των Ελληνικών.

Τα κλειδιά της ελληνικής νίκης ήταν: α. Ο Αρχιστράτηγος Βασιλέας Κωνσταντίνος ο οποίος σε ηλικία 45 χρονών, έχαιρε της αποδοχής και της αγάπης του στρατεύματος. Ο Κωνσταντίνος ήταν γεννημένος στρατιώτης, αναμφίβολα  υπήρξε ο στρατηλάτης των Βαλκανικών πολέμων. β. Το επιτελείο επανδρωμένο με ικανότατους Αξιωματικούς, ανταποκρίθηκε πλήρως στην αποστολή του. γ. Ο Στρατός μετά τις νίκες του Α΄ Βαλκανικού πολέμου είχε αποκτήσει αυτοπεποίθηση και εμπειρία. Το ηθικό του ήταν ακμαιότατο. δ. Ο εμβολιασμός των ανδρών κατά της χολέρας, μείωσε στο ελάχιστο τις απώλειες μη μάχης σε σχέση μ’ αυτές των Βουλγάρων.

Τα εδαφικά κέρδη το Βαλκανικού Πολέμου κατοχυρώθηκαν με την υπογραφή της συνθήκης του Βουκουρεστίου (10 Αυγ 1913). Η Ελλάδα  διπλασιάσθηκε σε έκταση και πληθυσμό και κατέστη ένα ισχυρό και βιώσιμο κράτος. Τότε το συμφέρον της πατρίδας μας ετέθη υπεράνω όλων. Δυστυχώς στη συνέχεια δεν υπακούσαμε στη φωνή της λογικής και του κοινού νου, οποίος δεν είναι τόσο κοινός, όσο κοινώς πιστεύεται.

Αντγος εα Ιωάννης Κρασσάς 
f.oineas@yahoo.com