Προτάσεις (!) εξυγίανσης του Μ.Τ.Α

Προτάσεις (!) εξυγίανσης του ΜΤΑ
Υπτχος (Ο) Ηλίας Ριτσούδης (Γενικός Δντης ΜΤΑ)

     Κατάργηση θεσμοθετημένων παροχών που επιβαρύνουν οικονομικά το Ταμείο (π.χ ΒΟΕΑ, βοηθήματα πένθους, κ.λ.π.) και περιορισμός της αποστολής του, ως Επικουρικού Ταμείου, στην καταβολή μόνο των μερισμάτων που αποτελούν επικουρική της σύνταξης παροχή. {Απορία: Παιδιά έχει;}.
     Πρόσθετα νομοθετικά μέτρα μπορούν να ληφθούν για τη μείωση κατά 40% του μερίσματος όσων έχουν αποστρατευθεί με αίτησή τους και δεν έχουν συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας των, κατ’ αναλογία των ρυθμίσεων του πρόσφατου Ν.4024/2011 που αφορά στις συντάξεις. {Σχόλιο: Κι εγώ περίμενα για λόγους συμπαράστασης να γίνει ακριβώς η αντίθετη πρόταση}.
     Μη καταβολή μερίσματος σε όσους στο μέλλον θα εξέρχονται τη αιτήσει τους της ενεργού υπηρεσίας πριν τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας των.

     Προώθηση νομοθετικών ρυθμίσεων που θα εξορθολογήσουν τις παροχές και θα δημιουργήσουν αντικίνητρα για την πρώιμη μερισματοδότηση, σε τρόπο ώστε να συγκρατηθούν οι δαπάνες που απαιτούνται για την καταβολή μερισμάτων με παράλληλη ενίσχυση των εσόδων από εισφορές. Προς την κατεύθυνση αυτή υπάρχει ήδη η θετική εξέλιξη του Ν.3865/2010, σύμφωνα με τον οποίο από την 1-1-2015 θα απαιτείται στην πράξη 35ετής πραγματική υπηρεσία για τη συνταξιοδότηση, με εξαίρεση μόνο το ιπτάμενο προσωπικό το οποίο θα μπορεί να συνταξιοδοτείται με 25ετή τουλάχιστο πραγματική υπηρεσία. {Σχόλιο: Μήπως θα έπρεπε σταδιακά να μειώνεται το μέρισμα όταν τα χρόνια του συναδέλφου ως μερισματούχου αρχίζουν να υπερτερούν αυτών του μετόχου;}.

Ακολουθεί αναλυτική ενημέρωση του Γεν Δντου

ΜΕΤΟΧΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ (Μ.Τ.Α)

ΠΑΡΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

Γενικά περί Μ.Τ.Α.

            Το ΜΤΑ αποτελεί ασφαλιστικό φορέα του προσωπικού της Π.Α με σκοπό την οικονομική ενίσχυση των ασφαλισμένων του με τη χορήγηση διαφόρων παροχών, όπως μερισμάτων, οικονομικών ενισχύσεων ΕΚΟΕΜΑ, βοηθημάτων τέκνων κ.λ.π. και επιπρόσθετα με την άσκηση γενικής κοινωνικής πρόνοιας υπέρ αυτών με παροχή διαφόρων διευκολύνσεων και ενισχύσεων όπως δάνεια, διατακτικές, οικονομικές αρωγές κ.λ.π.
            Οι ασφαλισμένοι του ΜΤΑ διακρίνονται στους ‘’μετόχους’’ και στους ‘’μερισματούχους’’. Μέτοχοι είναι όλοι οι εν ενεργεία στρατιωτικοί της Π.Α. που καταβάλλουν εισφορές και μερισματούχοι είναι οι απόστρατοι που λαμβάνουν την ισόβια παροχή.
            Η κυριότερη παροχή του ΜΤΑ είναι η καταβολή μερίσματος στους εξερχόμενους της ενεργού υπηρεσίας και δικαιούμενους στρατιωτικής σύνταξης. Στην πράξη το μέρισμα συνιστά παροχή επικουρική της σύνταξης και το ΜΤΑ, παρότι στην νομοθεσία του δεν αναφέρεται ως Επικουρικό Ταμείο, στη λειτουργία του εμφανίζει χαρακτηριστικά Επικουρικού Ταμείου, δεδομένου ότι η κύρια παροχή του, δηλαδή το μέρισμα, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την καταβολή της σύνταξης.

Ασφαλιστικά Συστήματα.

            Οι φορείς ασφάλισης ζωής, είτε είναι κύριοι δηλαδή συνταξιοδοτικοί (π.χ. Δημόσιο, ΙΚΑ, κ.λ.π.), είτε είναι επικουρικοί (π.χ ΜΤΠΥ, ΙΚΑ/ΤΕΑΜ, ΜΤΑ κ.λ.π.), εφαρμόζουν ασφαλιστικά συστήματα που διακρίνονται σε τρεις βασικές κατηγορίες:

Α. Κεφαλαιοποιητικά Συστήματα:

            Έχουν σαν βασική αρχή τη δημιουργία ασφαλιστικού κεφαλαίου μέσω της αξιοποίησης των εισφορών των ασφαλισμένων με τοποθετήσεις σε ασφαλείς και αποδοτικές επενδύσεις και της απόδοσης στον ασφαλισμένο κατά τη συνταξιοδότησή του του κεφαλαίου που θα έχει σχηματισθεί από τις εισφορές και τις αποδόσεις των εισφορών. Με άλλα λόγια το κεφαλαιοποιητικό σύστημα είναι πλήρως ανταποδοτικό αφού ο ασφαλισμένος εισπράττει όσα είχε καταβάλλει με τη μορφή εισφορών και επιπλέον την απόδοση (π.χ. τόκους) των χρημάτων αυτών. Εφαρμόζεται κυρίως από ασφαλιστικούς φορείς που καταβάλλουν εφάπαξ παροχές.

Β. Διανεμητικά Συστήματα:

            Έχουν σαν βασική αρχή τη διανομή των πάσης φύσεως εισφορών (εργατικών και εργοδοτικών) και καταβολών των ενεργών ασφαλισμένων στους δικαιούχους της παροχής συνταξιούχους. Πρόκειται για τη λεγόμενη «συμφωνία γενεών», σύμφωνα με την οποία οι νέοι εργαζόμενοι πληρώνουν τους απόμαχους.

Γ. Μικτά συστήματα:

            Είναι συστήματα κατά βάση διανεμητικά που προνοούν παράλληλα και για τη δημιουργία μιας ισχυρής κεφαλαιακής βάσης με τη μορφή αποθεματικών που αποσκοπούν, αφενός στην επίτευξη εσόδων από επενδύσεις, αφετέρου στην αναπλήρωση εισφορών σε περιόδους δυσμενών ασφαλιστικών δεδομένων (π.χ περίοδοι αυξημένης ανεργίας, οικονομικής κρίσης, κ.λ.π.). Τα αποθεματικά εξασφαλίζουν το επίπεδο παροχών του ασφαλιστικού φορέα και συμβάλλουν στην επίτευξη μακροχρόνιας βιωσιμότητας.

Το ασφαλιστικό σύστημα του Μ.Τ.Α.

            Το ΜΤΑ ακολουθεί το διανεμητικό σύστημα, αφού σύμφωνα με τη νομοθεσία του, τα ετήσια έσοδα του Ταμείου από εισφορές και κοινωνικούς πόρους διανέμονται, σχεδόν στο σύνολό τους, στους δικαιούχους μερίσματος. Με την εφαρμογή του διανεμητικού συστήματος στο ΜΤΑ «οι μέτοχοι (εν ενεργεία) πληρώνουν τους μερισματούχους (απόστρατους).
            Στο διανεμητικό σύστημα που όπως προαναφέρθηκε εφαρμόζεται και στο Μ.Τ.Α., ισχύει η κατωτέρω απλή ασφαλιστική εξίσωση: Αριθμός εργαζομένων Χ (μέση εργατική και εργοδοτική εισφορά) = αριθμός συνταξιούχων Χ μέση παροχή και περαιτέρω:
Μέση παροχή = (αριθμός εργαζομένων / αριθμός συνταξιούχων) Χ (μέση εργατική και εργοδοτική εισφορά).

            Από την ανωτέρω σχέση είναι σαφές ότι το ύψος της παροχής, κύριας ή επικουρικής, είναι συνάρτηση της αναλογίας των εργαζομένων προς τους συνταξιούχους και του ύψους της εργατικής και εργοδοτικής εισφοράς. Η εισφορά αυτή στα Επικουρικά Ταμεία έχει καθοριστεί με το Ν. 2084/92 σε 6% επί των συνολικών αποδοχών των ασφαλισμένων και καταβάλλεται εξ ημισείας από τον εργαζόμενο και τον εργοδότη.

            Από την απλή αυτή σχέση προκύπτει και η περίφημη, ασφαλιστικά αποδεκτή, αναλογία εργαζομένων προς συνταξιούχους 3 προς 1, γιατί η αναλογία αυτή εξασφαλίζει σε γενικές γραμμές παροχή, κύρια ή επικουρική, τριπλάσια των καταβαλλομένων εισφορών, που σχεδόν ισοσταθμίζει το ύψος των αποδοχών που είχαν σαν ενεργοί εργαζόμενοι. Στα Επικουρικά Ταμεία που η εργατική και εργοδοτική εισφορά ισούται με το 6% των συνολικών αποδοχών των εργαζομένων, η αναλογία 3 προς 1 αποδίδει επικουρική παροχή ίση με το 18% των συνολικών αποδοχών των εργαζομένων.

            Η ασφαλιστική εξίσωση του διανεμητικού συστήματος στο ΜΤΑ εμφανίζει την ακόλουθη μορφή: Αριθμός μετόχων Χ (μέση εισφορά + μέσος κοινωνικός πόρος) =
αριθμός μερισματούχων Χ μέσο μέρισμα και περαιτέρω: Μέσο μέρισμα = (αριθμός μετόχων /αριθμός μερισματούχων) Χ (μέση εισφορά + κοινωνικός πόρος).

            Και στην περίπτωση του ΜΤΑ το ύψος του μερίσματος συναρτάται με την αναλογία μετόχων προς μερισματούχους και με το ύψος της μέσης εισφοράς και του μέσου ανά μέτοχο κοινωνικού πόρου που υποκαθιστά την εργοδοτική εισφορά των τυπικών Επικουρικών Ταμείων.

            Η πιστή εφαρμογή του διανεμητικού συστήματος εξασφαλίζει ανυπαρξία ελλειμμάτων και αέναη βιωσιμότητα του Ταμείου. Βασική προϋπόθεση για να επιτευχθεί αυτό είναι η ελεύθερη αυξομείωση του μερίσματος, ανάλογα με τα ασφαλιστικά και οικονομικά δεδομένα της κάθε χρονιάς. Στην πράξη όμως αυτό δεν είναι αποδεκτό, αφού το μέρισμα, σαν συμπληρωματικό της σύνταξης, δηλαδή σαν βιοποριστικό έσοδο, πρέπει να είναι διασφαλισμένο, τουλάχιστον στο ύψος που έχει διαμορφωθεί τα προηγούμενα χρόνια, ενώ παράλληλα και η νομοθεσία του Ταμείου έχει προβλέψει τη δημιουργία έκτακτου αποθεματικού με σκοπό τη χρησιμοποίησή του σε περιπτώσεις ζημιογόνων χρήσεων, προκειμένου να αποφεύγεται η μείωση του μερίσματος.

            Η αδυναμία, νομική και κοινωνική, ελεύθερης αυξομείωσης του μερίσματος, επιβάλλει στο Ταμείο, αφενός να αποθεματοποιεί και να επενδύει μέρος των ετήσιων εσόδων του για να αναπληρώνει έσοδα ελλειμματικών χρήσεων, αφετέρου να μελετά, με τη βοήθεια εξειδικευμένων μελετητικών γραφείων, τους παράγοντες που διαμορφώνουν τη βιωσιμότητά του και να ασκεί πολιτική ανάλογη των προοπτικών του Ταμείου.

Οι Ασφαλιστικοί Παράμετροι του Μ.Τ.Α

            πανερχόμενοι στην προαναφερθείσα ασφαλιστική εξίσωση του ΜΤΑ παρατηρούμε ότι το ύψος του μερίσματος συναρτάται με τρεις παραμέτρους:

            -           Την αναλογία μετόχων προς μερισματούχους

            -           Το ύψος της μέσης εισφοράς και

            -           Το ύψος του μέσου (ανά μέτοχο) κοινωνικού πόρου.

            Η μελέτη αυτών των παραμέτρων γενικά αλλά και η εξατομίκευσή τους στην περίπτωση του Μ.Τ.Α είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για να κατανοήσουμε την σημερινή κατάσταση του ασφαλιστικού μας συστήματος και να εκτιμήσουμε τις προοπτικές του.

Α.        Η αναλογία μετόχων προς μερισματούχους.

            Σε ένα ώριμο ασφαλιστικό σύστημα όπως αυτό της Π.Α., δηλαδή σε ένα σύστημα όπου οι εισερχόμενοι κάθε χρόνο στις τάξεις της Π.Α. είναι ίσοι με τους αποστρατευόμενους, της οροφής της Π.Α. διατηρούμενης σχεδόν σταθερής, η αναλογία μετόχων προς μερισματούχους εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από τη σχέση μεταξύ χρόνου παραμονής στην ενέργεια και χρόνου συνταξιοδότησης. Στις επόμενες διαφάνειες απεικονίζεται η ροή των μετόχων και των μερισματούχων της τελευταίας 10ετίας και συγκεκριμένα :

            Ι.          Ο αριθμός μετόχων και μερισματούχων. Είναι προφανές ότι ο αριθμός των μετόχων έχει σταθεροποιηθεί στις 20.500 περίπου άτομα ενώ ο αριθμός των μερισματούχων αυξάνεται με ανησυχητικούς ρυθμούς. Επίσης αποτυπώνεται με χαρακτηριστικό τρόπο ότι ο αριθμός των μετόχων αποκλίνει συνεχώς από τον επιθυμητό αριθμό, δηλαδή αυτού που εξασφαλίζει την αναλογία 3 προς 1.

            ΙΙ.         Η αναλογία μετόχων – μερισματούχων. Από τη διαφάνεια αυτή καταδεικνύεται ότι σε καμία χρονική στιγμή δεν είχε επιτευχθεί στον ασφαλιστικό χώρο της Π.Α. η αναλογία του 3 προς 1 και ότι τα τελευταία χρόνια η αναλογία αυτή μειώνεται ιδιαίτερα ανησυχητικά.

            ΙΙΙ.        Οι εισροές – εκροές μετόχων (εν ενεργεία προσωπικού της Π.Α.). Είναι προφανές ότι από το 2006 και μετά έχουν αντιστραφεί οι εισροές – εκροές, σε βάρος των εισροών, πράγμα που σημαίνει ότι η μεν ‘’δεξαμενή’’ των μετόχων έχει γεμίσει και αριθμεί 20.500 μέλη, ενώ η στάθμη της ‘’δεξαμενής’’ των μερισματούχων ανεβαίνει επικίνδυνα.

            IV.       Οι εισροές – εκροές μερισματούχων (αποστράτων). Η διαφάνεια απεικονίζει τον αριθμό των συνταξιοδοτούμενων κατ’ έτος (δηλαδή τους νέους μερισματούχους) και τους οριστικά διαγραφόμενους μερισματούχους, συνήθως λόγω θανάτου του δικαιούχου. Από τα στοιχεία των προηγούμενων διαφανειών προκύπτουν συμπερασματικά τα κάτωθι:

                        Ι.          Ο αριθμός των εν ενεργεία που πληρώνουν για τους μερισματούχους ανέρχεται σε 20.500 περίπου άτομα και δεν υπάρχει σοβαρή περίπτωση αύξησής του.

                        ΙΙ.         Ο αριθμός των μερισματούχων αυξάνεται συνεχώς και

                        ΙΙΙ.        Η αναλογία μετόχων προς μερισματούχους απομακρύνεται συνεχώς και επικίνδυνα από την αναλογία του 3 :1.

            Το ερώτημα λοιπόν που θα πρέπει να απαντηθεί είναι ‘’γιατί η αναλογία μετόχων προς μερισματούχους επιδεινώνεται συνεχώς και πως μπορεί αυτή η πορεία να αντιστραφεί’’.
            Στην επόμενη διαφάνεια δίνεται απάντηση σε αυτό ακριβώς το ερώτημα. Τα στοιχεία είναι πλήρη μόνο για το έτος 2010 ενώ για τα προηγούμενα έτη είναι δειγματοληπτικά (ποσοστό δειγματοληψίας 15%), ελπίζοντας ότι δεν θα απέχουν αισθητά από τα συνολικά. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά ο μέσος χρόνος καταβολής εισφορών ανέρχεται στα 30,8 περίπου χρόνια ενώ ο μέσος χρόνος καταβολής μερισμάτων ανέρχεται περίπου στα 38,9 χρόνια, διαμορφώνοντας μια αναλογία χρόνου καταβολής εισφορών προς χρόνο καταβολής παροχών στο 0,79, η οποία σε συνδυασμό με την ώριμη φάση που διανύει το ασφαλιστικό μας σύστημα πιέζει την αναλογία μετόχων προς μερισματούχους προς τα κάτω μέχρι να φθάσει στο 0,79 προς 1. Η δυσμενέστατη αυτή αναλογία διάρκειας καταβολής εισφορών προς διάρκεια καταβολής παροχών (μερισμάτων) είναι απόρροια του νομικού πλαισίου που διέπει το ασφαλιστικό μας Ταμείο το οποίο επιτρέπει μερισματοδότηση σε πολύ μικρή ηλικία (π.χ. ακόμη και κάτω από τα 40) και διαδοχή στο μέρισμα του κυρίως ασφαλισμένου από τις άγαμες, μη απασχολούμενες στο δημόσιο, θυγατέρες.

            Το πρώτο συνεπώς συμπέρασμα αφορά την σχέση μετόχων προς μερισματούχους και είναι άκρως ανησυχητικό, καθόσον προκύπτει ότι όσο περισσότερο ωριμάζει το ασφαλιστικό μας σύστημα η σχέση αυτή θα εξακολουθήσει να κινείται πτωτικά από το 1,74 προς 1 που είναι σήμερα προς το 0,8 προς 1 αντί του αποδεκτού 3 προς 1.

Β.        Ύψος μέσης εισφοράς και μέσου (ανά μέτοχο) κοινωνικού πόρου.

                        Έχοντας εξαντλήσει τη μελέτη της παραμέτρου «αναλογία μετόχων προς μερισματούχους», επανερχόμαστε για να εξετάσουμε τις άλλες δύο παραμέτρους που επηρεάζουν το ύψος του μερίσματος δηλαδή την εξέλιξη της μέσης ετήσιας εισφοράς και του μέσου ετήσιου ανά μέτοχο κοινωνικού πόρου που υποκαθιστά την εργοδοτική εισφορά. Η εξέλιξη των μεγεθών αυτών, την τελευταία 10ετία, απεικονίζεται στη διαφάνεια. Παρατηρούμε ότι ενώ η ετήσια εισφορά εμφανίζει σταθερά αυξητική τάση, αντανακλώντας προφανώς την αύξηση των εισοδημάτων λόγω της εισοδηματικής πολιτικής και της μισθολογικής ωρίμανσης των μετόχων, αντίθετα ο μέσος ετήσιος ανά μέτοχο κοινωνικός πόρος, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το διάστημα 2001-2003 που είχε καταργηθεί, εμφανίζει, τα τελευταία τουλάχιστον χρόνια, πτωτική τάση. Ιδιαίτερα διαφωτιστική είναι και η επόμενη διαφάνεια, στην οποία απεικονίζεται η αναλογία μέσου ετήσιου ανά μέτοχο κοινωνικού πόρου προς μέση ετήσια εισφορά. Η αναλογία τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται σαφώς πτωτική, (εξαιρείται η περίοδος 2001-2003) αντανακλώντας προφανώς τα μειωμένα έσοδα του Ταμείου από τις κρατήσεις επί των προμηθειών της Π.Α. λόγω της περιστολής των σχετικών δαπανών. Η αναλογία αυτή αναμένεται να γίνει περισσότερο δυσμενής τα επόμενα χρόνια λόγω των δημοσιονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η χώρα, τα οποία θα οδηγήσουν με βεβαιότητα σε περαιτέρω μείωση των αμυντικών δαπανών. Παρά την πτωτική τάση της αναλογίας αυτής το Μ.Τ.Α εξακολουθεί να εισπράττει κοινωνικό πόρο σημαντικά μεγαλύτερο από την εργοδοτική εισφορά που θα εισέπραττε αν είχε υπαχθεί στην νομοθεσία της επικουρικής ασφάλισης.
Το δεύτερο συνεπώς συμπέρασμα αφορά στην εξέλιξη του κοινωνικού πόρου και είναι επίσης ανησυχητικό, γιατί η εξέλιξή του είναι αναλογικά πτωτική με αποτέλεσμα το Ταμείο να χάνει σιγά-σιγά το πλεονέκτημα του υψηλού κοινωνικού πόρου που αντιστάθμιζε τη δυσμενή αναλογία μετόχων προς μερισματούχους.

Η εξίσωση βιωσιμότητας στο διανεμητικό σύστημα

            Οι παράμετροι που εξετάστηκαν μέχρι τώρα συνδέονται με μια εξίσωση που θα μπορούσαμε να την αποκαλέσουμε εξίσωση βιωσιμότητας του διανεμητικού συστήματος και συνακόλουθα και του ΜΤΑ. (επεξήγηση διαφάνειας)

            Από απλή παρατήρηση της εξίσωσης αυτής προκύπτουν τα εξής:

            Ι.          Όταν το Ασφαλιστικό Ταμείο έχει σαν μοναδικά έσοδα τις εισφορές των εργαζομένων και του εργοδότη, οι οποίες μάλιστα είναι και στο ίδιο ύψος, δηλαδή όταν το δεύτερο κλάσμα ισούται με 2, τότε για να επιτευχθεί η βιωσιμότητα θα πρέπει ο εργασιακός χρόνος να είναι τουλάχιστον τριπλάσιος του συνταξιοδοτικού (π.χ. 45 χρόνια εργασίας και 15 χρόνια συνταξιοδότησης), οπότε το μέσο μέρισμα θα διαμορφωθεί στο εξαπλάσιο της μέσης εισφοράς του εργαζομένου.

            ΙΙ.         Όταν υπάρχουν και άλλα έσοδα πέρα από την εργοδοτική εισφορά (π.χ. από επενδύσεις ή από διαφόρους κοινωνικούς πόρους), τότε ο εργασιακός χρόνος μικραίνει και ο συνταξιοδοτικός αυξάνει (π.χ. αν έχουμε λοιπά έσοδα ίσα με το 50% ή το 100% των συνολικών ασφαλιστικών εισφορών εργαζομένου και εργοδότη, δηλαδή το δεύτερο κλάσμα ισούται με 3 ή με 4) ο εργασιακός χρόνος περιορίζεται στα 40 χρόνια και στα 36 χρόνια αντίστοιχα και ο συνταξιοδοτικός αυξάνεται στα 20 και στα 24 χρόνια αντίστοιχα. Η εξίσωση βιωσιμότητας για το ΜΤΑ την τελευταία 2ετία (2009 – 2010) έχει διαμορφωθεί όπως απεικονίζεται στη διαφάνεια. (επεξήγηση διαφάνειας)

            Το γενικό συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι το μέρισμα που καταβάλλεται σήμερα είναι υπερδιπλάσιο από αυτό που θα έπρεπε να καταβάλλεται για να επιτευχθεί η βιωσιμότητα του Ταμείου, με βάση τις ισχύουσες ασφαλιστικές παραμέτρους. Αν λοιπόν δεν αλλάξουμε ριζικά τα ασφαλιστικά δεδομένα, είναι βέβαιο πως θα αναγκαστούμε να μειώσουμε δραστικά το μέρισμα.

            Πριν αναφερθούμε στα τελικά συμπεράσματα για την οικονομική κατάσταση και τις προοπτικές του ΜΤΑ, ας δούμε μια συνοπτική εικόνα των οικονομικών αποτελεσμάτων του Ταμείου της τελευταίας 10ετίας (2001 – 2010) στην επόμενη διαφάνεια. Η 2η στήλη αναφέρεται στα πραγματικά οικονομικά αποτελέσματα όπως καταγράφηκαν στους οικείους ετήσιους απολογισμούς, ενώ η 5η στήλη αναφέρεται στα τακτικά οικονομικά αποτελέσματα, δηλαδή σ’ αυτά που προκύπτουν μετά από αφαίρεση των εκτάκτων εσόδων που αφορούν στις ποινικές ρήτρες και στους τόκους των διαθεσίμων του ΓΕΑ. Την τελευταία 6ετία (2005-2010) σημειώθηκε μια έξαρση των εκτάκτων εσόδων από το 1.500.000 € ετησίως που ήταν η στατιστική τους απόδοση στα 8.500.000 € ετησίως. Η έξαρση αυτή των εκτάκτων εσόδων δεν θα πρέπει να μας οδηγήσει σε υπεραισιόδοξες εκτιμήσεις καθόσον είναι προφανές ότι από το 2001 το Ταμείο έχει εισέλθει σε μια περίοδο ζημιογόνων χρήσεων, με μόνες σοβαρές εξαιρέσεις αυτές του έτους 2006 που σημειώθηκε πλεόνασμα χρήσης 7.312.000 € και του τελευταίου έτους 2010 που σημειώθηκε πλεόνασμα 1.284.000 €, λόγω υπεραπόδοσης της κράτησης του 4% επί των προμηθειών, που οφείλεται στην απόδοση κρατήσεων συμβάσεων FMS που είχαν συσσωρευθεί την πενταετία 2001 – 2005 και την τετραετία 2006-2009, αντίστοιχα..

            Οι επόμενες διαφάνειες αναφέρονται στα οικονομικά αποτελέσματα του ΜΤΑ και ΕΚΟΕΜΑ περιόδου 2007 – 2010 κατά κατηγορία εσόδων και εξόδων, καθώς και οι εκτιμήσεις για τα αποτελέσματα έτους 2011.

Τελικό Συμπέρασμα.

            Το τελικό συμπέρασμα για τη σημερινή κατάσταση του ΜΤΑ είναι ότι το Ταμείο, λόγω δυσμενούς εξέλιξης των παραγόντων που επηρεάζουν τα έσοδα και τις παροχές του αλλά και λόγω της άσκησης αδικαιολόγητα γενναιόδωρης πολιτικής παροχών επί 10ετίες, δεν είναι σε θέση να εγγυηθεί όχι μόνο το ύψος των παροχών που καταβάλλει σήμερα, αλλά ούτε αυτή ακόμη τη βιωσιμότητά του και ως εκ τούτου θα πρέπει άμεσα να λάβει τα κατάλληλα νομοθετικά μέτρα για την οικονομική του ανάκαμψη. Το συμπέρασμα αυτό ταυτίζεται και με το αποτέλεσμα της αναλογιστικής μελέτης που εκπονήθηκε το 2008 για την εξέταση της βιωσιμότητας του Ταμείου και σύμφωνα με την οποία το ΜΤΑ θα εισέλθει άμεσα σε ζημιογόνες χρήσεις και θα περιέλθει σε κατάσταση αδυναμίας εκπλήρωσης της αποστολής του το 2017. Οι προβλέψεις των αναλογιστικών μελετών για τη βιωσιμότητα των Μετοχικών Ταμείων Ε.Δ εμφανίζονται στην επόμενη διαφάνεια και είναι άκρως ανησυχητικές και για τα τρία Μ.Τ. Ειδικά για το ΜΤΑ εκτιμάται μια συνεχής μείωση της περιουσίας του λόγω των αναμενόμενων προσεχώς ζημιογόνων οικονομικών χρήσεων (δηλαδή έσοδα μικρότερα των εξόδων), η οποία θα οδηγήσει περί το έτος 2017 στον εκμηδενισμό της περιουσίας του Ταμείου. Στην πράξη, το Ταμείο θα περιέλθει σε κατάσταση αδυναμίας πληρωμών 3 – 4 χρόνια νωρίτερα, λόγω της αντικειμενικής αδυναμίας να εκποιήσει το σύνολο της ακίνητης περιουσίας του για να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του.

Πιθανοί Κίνδυνοι.

            Στη συνέχεια των όσων ανωτέρω αναφέρθηκαν για την παρούσα κατάσταση του Ταμείου και κυρίως για τις διαφαινόμενες προοπτικές του, αναφέρονται κατωτέρω επιγραμματικά οι λιγότερο ή περισσότερο ορατοί κίνδυνοι που αντιμετωπίζει το ΜΤΑ και οι συνέπειες που τυχόν θα έχει η έλευσή τους για τους ασφαλισμένους του.

            α. Κίνδυνος Νο 1: Περαιτέρω επιδείνωση ασφαλιστικών δεικτών. Η περαιτέρω επιδείνωση των ασφαλιστικών δεικτών που διαμορφώνουν το ύψος των παροχών και τη βιωσιμότητα του Ταμείου (αναλογία μετόχων/μερισματούχων, εξέλιξη αναλογούντος ανά μέτοχο κοινωνικού πόρου) αποτελεί όχι πιθανό αλλά βέβαιο κίνδυνο. Κατ΄ ουσίαν δεν πρόκειται για κίνδυνο αλλά για βεβαιότητα και ως εκ τούτου, οι ενέργειες για την αναστροφή της δυσμενούς εξέλιξης θα πρέπει να θεωρηθούν επείγουσες. Ενδεικνυόμενα μέτρα: Προώθηση νομοθετικών ρυθμίσεων που θα εξορθολογήσουν τις παροχές και θα δημιουργήσουν αντικίνητρα για την πρώιμη μερισματοδότηση, σε τρόπο ώστε να συγκρατηθούν οι δαπάνες που απαιτούνται για την καταβολή μερισμάτων με παράλληλη ενίσχυση των εσόδων από εισφορές. Προς την κατεύθυνση αυτή υπάρχει ήδη η θετική εξέλιξη του Ν.3865/2010, σύμφωνα με τον οποίο από την 1-1-2015 θα απαιτείται στην πράξη 35ετής πραγματική υπηρεσία για τη συνταξιοδότηση, με εξαίρεση μόνο το ιπτάμενο προσωπικό το οποίο θα μπορεί να συνταξιοδοτείται με 25ετή τουλάχιστο πραγματική υπηρεσία. Επίσης με τον πρόσφατο Ν.3943/2011 έχουν ρυθμιστεί θέματα που βελτιώνουν την οικονομική κατάσταση του Ταμείου, τόσο μέσω της αύξησης των εσόδων και της μείωσης των εξόδων, όσο και μέσω της αύξησης του χρόνου καταβολής εισφορών με ανάλογη μείωση του χρόνου απόληψης παροχών. Πρόσθετα νομοθετικά μέτρα μπορούν να ληφθούν για τη μείωση κατά 40% του μερίσματος όσων έχουν αποστρατευθεί με αίτησή τους και δεν έχουν συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας των, κατ’ αναλογία των ρυθμίσεων του πρόσφατου Ν.4024/2011 που αφορά στις συντάξεις, καθώς επίσης πρόβλεψη για μη καταβολή μερίσματος σε όσους στο μέλλον θα εξέρχονται τη αιτήσει τους της ενεργού υπηρεσίας πριν τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας των.

            β.         Κίνδυνος Νο 2:       Περαιτέρω επιδείνωση των οικονομικών δεικτών. Η δυσμενέστατη οικονομική και δημοσιονομική κατάσταση της χώρας επηρεάζει άμεσα το σύνολο σχεδόν των εσόδων του Ταμείου (κοινωνικοί πόροι, πρόστιμα και ποινικές ρήτρες, μισθώματα ακινήτων και ελευθέρων χώρων Α/Δ κ.λ.π.) και κυρίως τα έσοδα από κοινωνικούς πόρους, αφού οι εξαιρετικά περιορισμένες πιστώσεις για προμήθειες, έργα και εξοπλιστικά προγράμματα συρρικνώνουν τα έσοδα του Ταμείου από τις αντίστοιχες κρατήσεις. Ενδεικνυόμενα μέτρα: Πέρα από τα προαναφερθέντα νομοθετικά μέτρα, κατάργηση θεσμοθετημένων παροχών που επιβαρύνουν οικονομικά το Ταμείο (π.χ ΒΟΕΑ, βοηθήματα πένθους, κ.λ.π.) και περιορισμός της αποστολής του, ως Επικουρικού Ταμείου, στην καταβολή μόνο των μερισμάτων που αποτελούν επικουρική της σύνταξης παροχή. Προφανώς και δραστική μείωση του μερίσματος με βάση τα νέα οικονομικά δεδομένα.

            γ.         Κίνδυνος Νο 3: Κατάργηση του Κοινωνικού Πόρου. Τυχόν κατάργηση του κοινωνικού πόρου και αντικατάστασή του με εργοδοτική εισφορά ισόποση της εισφοράς του ασφαλισμένου, μεταφράζεται σε απώλεια εσόδων της τάξης του 33%. Το θέμα είναι ενδεχόμενο να ανακύψει ανά πάσα στιγμή με πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οποία επιθυμεί τη διαμόρφωση κοινού πλαισίου αρχών σε εργασιακά και ασφαλιστικά ζητήματα. Επίσης είναι ενδεχόμενο να ανακύψει και με πρωτοβουλία της πολιτικής Ηγεσίας του ΥΠΕΘΑ, στα πλαίσια των λύσεων που αναζητούνται για την επίλυση του προβλήματος επιβίωσης του ΜΤΣ. Ενδεικνυόμενα μέτρα: Τα αναφερόμενα ανωτέρω στο κίνδυνο Νο 2.

            δ.         Κίνδυνος Νο 4: Ενοποίηση Μετοχικών Ταμείων Ενόπλων Δυνάμεων. Ο κίνδυνος είναι υπαρκτός, αλλά όχι άμεσος γιατί ένα τέτοιο εγχείρημα προϋποθέτει εμπλοκή συναρμοδίων Υπουργείων και συνδικαλιστικών φορέων της ΕΛ.ΑΣ. Τυχόν κατάργηση του κοινωνικού πόρου και αντικατάστασή του με εργοδοτική εισφορά οπωσδήποτε καθιστά πιο πιθανή την ενοποίηση τωνν Μετοχικών Ταμείων. Επισημαίνεται ότι ο υπόψη κίνδυνος μπορεί να μετατραπεί σε πλεονέκτημα και για τα τρία Μετοχικά Ταμεία Ε.Δ εάν της ενοποίησης προηγηθεί η απεμπλοκή των ΜΤΣ και ΜΤΝ από τους ασφαλισμένους της ΕΛΑΣ και του Λιμενικού Σώματος αντίστοιχα. Ενδεικνυόμενες ενέργειες: Προβολή στην Πολιτική Ηγεσία των θέσεων του ΜΤΑ ότι η ενοποίηση των Μετοχικών Ταμείων προϋποθέτει απεμπλοκή του ΜΤΣ και του ΜΤΝ από την ΕΛΑΣ και το Λ.Σ. αντίστοιχα, γιατί δεν είναι δίκαιο να επωμισθούν οι ασφαλισμένοι του ΥΕΘΑ το ασφαλιστικό βάρος των Σωμάτων Ασφαλείας.

Προτάσεις

            Από όσα ανωτέρω εκτέθηκαν προκύπτει σε γενικές γραμμές και η πολιτική που πρέπει να ακολουθηθεί τα επόμενα χρόνια για να κατορθώσει το Ταμείο να επιτελέσει, έστω και μερικώς, την αποστολή του. Η πολιτική αυτή συνίσταται στα κατωτέρω:

            α.         Έσοδα

                        (1)       Διαφύλαξη, πάση θυσία, του κυριότερου κοινωνικού πόρου του Ταμείου (4% επί προμηθειών).

                        (2)       Είσπραξη, μέσω του ΟΛΚΑ, των πάσης φύσεως δικαιωμάτων του Ταμείου από παροχή υπηρεσιών της Π.Α. σε τρίτους και από λοιπά, μη ειδικώς κατονομαζόμενα, έσοδα.

                        (3)       Διατήρηση, πάση θυσία, σε ισχύ της σύμβασης μίσθωσης του κτιρίου της Σούτσου 40, ιδιοκτησίας ΜΤΑ, στην Π.Α.

            β.         Δαπάνες

                        (1)       Προώθηση νέας νομοθετικής ρύθμισης με πρόβλεψη τη μη καταβολή μερίσματος σε όσους εξέρχονται της ενεργού υπηρεσίας πριν τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας των, με εξαίρεση τους εξερχόμενους για λόγους υγείας και όσους τίθενται σε αυτεπάγγελτη αποστρατεία λόγω συμπλήρωσης 35ετους πραγματικής υπηρεσίας.

                        (2)       Προώθηση νέας νομοθετικής ρύθμισης με πρόβλεψη περικοπής κατά 40% του μερίσματος και του ΕΚΟΕΜΑ που υπερβαίνει τα 200€ μηνιαίως, για όσους ήδη έχουν συνταξιοδοτηθεί και δεν έχουν συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας των, κατ’ αναλογία της ρύθμισης του πρόσφατου συνταξιοδοτικού Ν.4024/2011. Θα πρέπει να εξαιρεθούν όσοι αποστρατεύτηκαν για λόγους υγείας και όσοι αποστρατεύτηκαν αυτεπάγγελτα λόγω συμπλήρωσης 35ετούς πραγματικής υπηρεσίας.

                        (3)       Σταδιακή μείωση της τιμής μεριδίου μερίσματος ΜΤΑ και οικονομικής ενίσχυσης ΕΚΟΕΜΑ σε τρόπο ώστε το μηνιαίο σύνολο των παροχών αυτών να εξισωθεί με το 20% του συντάξιμου μισθού, δηλ. μείωση της τάξης του 25% από τα επίπεδα του 2010.

            Κύριοι συνάδελφοι,

            Το μέλλον του Μετοχικού Ταμείου Αεροπορίας όπως και της συντριπτικής πλειοψηφίας των ασφαλιστικών Ταμείων της χώρας, επηρεάζεται καθοριστικά από τη δίνη των οικονομικών, εργασιακών και ασφαλιστικών εξελίξεων στη χώρα μας, με συνέπεια οποιαδήποτε πρόβλεψη, ακόμη και για την επόμενη χρονιά, να είναι παρακινδυνευμένη. Η διοίκηση του Ταμείου, ακόμη και μέσα σ’ αυτή την καταιγίδα των εξελίξεων και των ανατροπών, θα κάνει ότι είναι δυνατό για την επιβίωση του Ταμείου και την δια του Ταμείου υποστήριξη των απομάχων συναδέλφων.

Υπτχος (Ο) Ηλίας Ριτσούδης

Γενικός Δντής Μ.Τ.Α

Το βρήκαμε εδώ...